Zespół cieśni nadgarstka

Zespół cieśni nadgarstka( zespół kanału nadgarstka, neuropatia uciskowa nerwu pośrodkowego na poziomie nadgarstka, CTS, ZCN):

INFORMACJE OGÓLNE:

Jest to najczęstsza neuropatia uciskowa w obrębie kończyny górnej, związana z przewlekłym zapaleniem błony maziowej toczącym się w obrębie kanału nadgarstka lub innymi schorzeniami zmniejszającymi objętość kanału nadgarstka.

Częstość występowania: 0,1-10 % populacji.

Czynnikami ryzyka dla wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka są:

• płeć żeńska
• otyłość
• ciąża
• cukrzyca
• niedoczynność tarczycy
• choroby reumatyczne
• choroby zapalne
• niewydolność nerek
• zaawansowany wiek
• nikotynizm
• alkoholizm
• powtarzalne ruchy przeciążające nadgarstek
• przebyte urazy nadgarstka

U podstawy choroby leży ucisk poprzez zmniejszenie objętości kanału nadgarstka przez który przebiega nerw oraz wtórnie do ucisku niedokrwienie nerwu i związane z nim zaburzenie jego funkcji.

Przyczyną zmniejszenia objętości kanału nadgarstka są:

• przewlekłe zapalenie błony maziowej w jego obrębie
• zmiany w okolicy kanału nadgarstka: gangliony, guzy
• zmniejszenie objętości kanału nadgarstka na skutek urazu lub przebytego złamania

ANATOMIA:

Kanał nadgarstka jest utworzony przez struktury kostne ( kości pierwszego szeregu nadgarstka)  tworzące jego ściany oraz więzadło poprzeczne nadgarska tworzące jego dach.

Kanał nadgarstka zawiera: 9 ścięgien oraz 1 nerw ( pośrodkowy).

OBJAWY:

Drętwienia i mrowienia w obrębie kciuka, palca wskazującego, palca środkowego oraz połowy palca serdecznego są najczęstszymi objawami.

Obniżenie sprawności ręki – niezdarność ręki.

Ból okolicy nadgarstka oraz drętwienia ręki nasilające się w nocy ( objaw bardzo charakterystyczny, wybudzający ze snu wielokrotnie w ciągu nocy, typowym odruchem jest potrząsanie ręką w celu ustąpienia objawów).

Zaniki mięśniowe w obrębie kłębu kciuka.

Bóle promieniujące z okolicy nadgarstka do przedramienia, łokcia niekiedy nawet do barku.

ROZPOZNANIE:

Rozpoznanie zespołu cieśni nadgarstka zostaje postawione w oparciu o dane wynikające z rozmowy z pacjentem, specyficzne objawy kliniczne wykrywane przez lekarza w trakcie badanie ( Testy: Phalen’a, Tinel’a, Durkan’a, zaburzenia rozdzielności czucia).

Potwierdzenie rozpoznania uzyskuje się wykonując badania dodatkowe takie jak EMG, USG i MR.

BADANIA DODATKOWE:

Badanie USG kanału nadgarstka z oceną nerwu wykonuje się w celu oceny grubości więzadła poprzecznego nadgarstka, ucisku nerwu pośrodkowego poprzez zmienione więzadło poprzeczne, zmian w kanale nadgarstka takich jak przewlekłe zapalenie błony maziowej lub zmian strukturalnych w kanale nadgarstka ( gangliony, guzy).

Badanie EMG – badanie przewodnictwa nerwu pośrodkowego wykonuje się aby ocenić poziom uszkodzenia nerwu oraz stopień zaawansowania uszkodzenia. Badanie to ma znaczenie prognostyczne dla oceny rokowania pooperacyjnego.

Badanie MR ( rezonansu magnetycznego) wykonuje się rzadko, służy do oceny struktur kanału nadgarstka oraz nerwu wraz ze stopniem jego ucisku i obrzęku.

LECZENIE:

Leczenie zespołu cieśni kanału nadgarstka może opierać się na metodach zachowawczych lub zabiegowych.

Leczenie zachowawcze ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego w obrębie kanału nadgarstka co skutkuje redukcją ucisku nerwu. Obejmuje ono:

• odciążenie kończyny
• niesterydowe leki przeciwzapalne przyjmowane doustnie
• unieruchomienie nadgarstka w szynie gipsowej lub dedykowanej ortezie (stabilizatorze)
• zastrzyki sterydowe do kanału nadgarstka ( 80% skuteczność w okresowym ustąpieniu objawów)

Leczenie operacyjne jest wskazane u pacjentów z brakiem poprawy po leczeniu zachowawczym, z objawami tzw. „ostrej cieśni” czyli z szybko narastającymi objawami oraz u pacjentów z zaawansowaną postacią choroby.

Leczenie operacyjne polega na uwolnieniu nerwu pośrodkowego drogą przecięcia więzadła poprzecznego nadgarstka. Zabieg operacyjny przebiega w znieczuleniu miejscowym lub regionalnym ( znieczulenie operowanej kończyny) w warunkach sali operacyjnej. W trakcie operacji stosuję się okresowe niedokrwienie kończyny przy pomocy opaski pneumatycznej zaciśniętej na ramieniu lub przedramieniu – takie warunki są optymalne dla bezpiecznego przeprowadzenia operacji. W mojej praktyce stosuje uwolnienie nerwu z tzw. cięcia minimalnego zlokalizowanego po stronie dłoniowej ręki długości około 1,5-2 cm. W przypadku operacji rewizyjnych stosowane jest dłuższe cięcie operacyjne celem pełnego zrewidowania kanału nadgarstka. W pierwszej dobie pooperacyjnej stosuje się opatrunek delikatnie uciskowy z drenażem okolicy rany celem uniknięcia powikłań związanych z krwiakiem okolicy operowanej. Po leczeniu operacyjnym pacjenci nie stosują unieruchomienia. Od 2 doby pooperacyjnej stosujemy mały opatrunek na okolicę rany. Szwy pooperacyjne należy usunąć po 10 dniach od operacji. Przez okres 4-6 tygodni po operacji zalecane jest odciążenie kończyny operowanej – zabroniona jest praca fizyczna, noszenie przedmiotów cięższych niż 2-3 kg.  Postępowanie pooperacyjne nie wymaga rehabilitacji.

Zabiegi operacyjne wykonuje zarówno w ramach NFZ w Samodzielnym

Publicznym Szpitalu Klinicznym w Otwocku jak również w trybie „chirurgii jednego dnia” w ramach praktyki prywatnej ( zabiegi poza NFZ).

Autor tekstu:

Filip Kucharczyk

Specjalista Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu